Menopauza kojarzy się zazwyczaj z kobietami po 45 czy 50 roku życia, jednak coraz częściej u kobiet pojawia się również przedwczesna menopauza, która zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia ma miejsce przed 40 rokiem życia.
Wystąpienie przedwczesnej menopauzy może spowodować poważne konsekwencje zdrowotne u kobiet, związane między innymi związane z dysfunkcją układu immunologicznego, większym ryzykiem wystąpienia osteoporozy, zmian nastrojów, depresji chorób układu sercowo naczyniowego czy nowotworów.
Dane zebrane w ramach konsorcjum InterLACE (Mishra i wsp., 2013) wskazują, że w ogólnej populacji kobiet w krajach o wysokim dochodzie występowanie przedwczesnej menopauzy (czyli menopauzy, która ma miejsce przed 40 rokiem życia) kształtuje się na poziomie 2% (zakres 1 –3%), zaś wczesnej menopauzy (poniżej 45 roku życia) na poziomie 7.6% (zakres 5–10%), na podstawie czego można wysnuć wniosek, że blisko 1 na 10 kobiet przechodzi przedwczesną lub wczesną menopauzę.
Na przyspieszenie wystąpienia menopauzy mają także wpływ m.in. takie czynniki jak palenie papierosów, wysoki udział węglowodanów prostych w diecie, wysoki wskaźnik BMI (Body Max Index – wskaźnik masy ciała), niehigieniczny tryb życia. Zdarza się, że przedwczesna menopauza ma podłoże autoimmunologiczne, może być wynikiem przewlekłego stresu lub skrajnego niedożywienia. Nie każdy zanik miesiączki może oznaczać przedwczesną menopauzę ponieważ w sytuacji skrajnego niedożywienia może również nastąpić jej zatrzymanie.
Wśród istotnych czynników związanych z wystąpieniem przedwczesnej lub wczesnej menopauzy (Mishra i wsp., 2019) na pierwszym miejscu można wymienić czynniki genetyczne – według przeprowadzonych badań wczesna menopauza (występująca poniżej ≤45 roku życia) u matki, siostry, cioci czy babci związana jest z sześciokrotnie większym ryzykiem wystąpienia wczesnej menopauzy u kobiety (z uwzględnieniem wpływu pozostałych czynników determinujących wystąpienie menopauzy w wieku poniżej 45 roku życia, takich jak palenie papierosów, wykształcenie, liczba przebytych porodów czy wskaźnik BMI). Na wystąpienie wczesnej menopauzy dodatkowo mają wpływ takie czynniki jak urodzenie się jako dziecko z ciąży mnogiej, wczesne wystąpienie pierwszej miesiączki, nierodzenie lub wystąpienie porodów zakończonych niskim stanem urodzeniowym dziecka. Nierozerwalnie z wystąpieniem przedwczesnej lub wczesnej menopauzy wiąże się palenie papierosów, niedowaga oraz niedożywienie. Autorzy podają, że aktualne zalecenia dla kobiet, u których wystąpiła przedwczesna lub wczesna menopauza, sprowadzają się do rozpoczęcie hormonalnej terapii zastępczej (HTZ) i kontynuowanie leczenia do momentu osiągnięcia średniego wieku menopauzy (50–52 lata). Dodatkowo autorzy wskazują, że kobiety, które urodziły się jako dziecko z ciąży mnogiej, oraz kobiety, u których pierwsza miesiączka wystąpiła stosunkowo wcześnie (w szczególności te, które nie posiadają potomstwa) powinny być objęte wczesnym monitoringiem w celu prewencji ryzyka przedwczesnej lub wczesnej menopauzy. Ponadto jako część strategii prewencyjnej u kobiet z wyżej wymienionej grupy ryzyka rekomendowane jest rzucenie palenia papierosów oraz utrzymywanie optymalnej masy ciała.
Istnieje także taki termin jak „sztuczna” menopauza, która jest rezultatem przebytych zabiegów chirurgicznych np. usunięcia macicy lub jajników, niemniej jednak tego rodzaju menopauzy nie należy określać mianem przedwczesnej.
Bibliografia
- Mishra G.D., Anderson D., Schoenaker S.A.J.M., Adami H.O., Avis N.E., Brown D., Bruinsma F., Brunner E., Cade J.E. Crawford S.L., Dobson A.J., Elliott J., Giles G.G.. Gold E.B., Hayashi K., Kuh D., Lee K.A., Lee J.S., Melby M.K., Mizunuma H., Sievert L.L., Weiderpass E. InterLACE: A New International Collaboration for a Life Course Approach to Women’s Reproductive Health and Chronic Disease Events. 2013, Maturitas, 74 (3):235-240.